چرا در شب یلدا فال حافظ می‌گیریم؟/ ماجرای پیدا شدن انگشتر گرانبهای شاه صفوی با شعر خواجه شیراز
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۵۲۳۲۷
حافظ شاعری است که خواسته و توانسته احساسات و عواطف درونی ما را به درستی نشان دهد و در آیینۀ شعرش بنمایاند؛ هرکسی شعر او را بخواند، دریافت خود را دارد. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برگزاری مراسم شب یلدا یکی از کهن‌ترین مراسم‌های ایرانی‌هاست که در این سال‌ها با تلفیقی از سنت و تجدد، رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بی‌هیچ گمان و گزافه، یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرایان ایران خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی است؛ همچنین داوری و دیدی بر گزاف نخواهد بود اگر بر آن باشیم که حافظ بزرگ‌ترین غزل‌سرای ایران است. سروده‌های استوار و سخته و شیوای حافظ از چنان شور و شرار و شکوهی گرم و رنگین برخوردارند که به جان‌های سرد و افسرده و پژمرده، جان و جنب و شکفتگی و شادابی می‌بخشند و از این رهگذر می‌توان دریافت چرا سخن حافظ این‌چنین بر دل‌ها می‌نشیند و این‌چنین سخنانش «زبان جهان نهان» نام می‌گیرد.
حافظ شاعری است که خواسته و توانسته احساسات و عواطف درونی ما را به درستی نشان دهد و در آیینۀ شعرش بنمایاند؛ هرکسی شعر او را بخواند، قرائت و دریافت خود را دارد. خوانندۀ غربی از شعر حافظ برداشت خود را دارد و انسان شرقی نیز دریافت خود را. رندی حافظ نیز در همین جاست. یکی از وجوه رندی حافظ و راز ابهام شعر قدسی او همین است که ما را دقیقاً بر سر دوراهی قرار می‌دهد. شعر حافظ چون موم با ذهنیت خواننده درهم می‌آمیزد تا بتواند از حافظ برداشتی آزاد داشته باشد. بی‌شک آنان که معشوق حافظ را صرفاً زمینی یا آسمانی پنداشته‌اند به خطار رفته و اصل آزادی و رهایی شعر و مخاطب‌محوری حافظ را نادیده انگاشته‌اند. حافظ شاعر خاص و عام است. مردم در سور و شادی و آیین‌های خود آن را می‌خوانند و با آن فال می‌گیرند و مثل می‌زنند و خواص نیز در خلوت و جلوت و گفتار و نوشتار خود به شعر عرشی و قدسی حافظ تأسی می‌جویند.
کتاب «حافظ خودمونی»، از جمله آثار تقریباً تازه‌منتشر شده است که تلاش دارد شعر و فکر حافظ را به صورتی ساده و همه‌خوان به مخاطب خود ارائه دهد. این اثر که با مقدمه حسن ذوالفقاری و به کوشش غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینی، مجید شمس‌الدین توسط نشر خاموش به چاپ رسیده، در کنار توجه به اشعار خواجه شیراز، به مباحث مرتبط با شعر او مانند موضوع تفأل زدن به اشعارش و چرایی رایج بودن این سنت در میان ایرانیان نیز پرداخته است.
در بخشی از کتاب «حافظ خودمونی» به سابقه فال زدن در سنت ایرانی‌ها اشاره شده و نوشته است: فال زدن در روزگار ایران باستان وجود داشته است؛ به شهادت شاهنامه، پادشاهان، پهلوانان و بزرگان فال می‌زدند و شرح بعضی از آنها در شاهنامه آمده است. در فرهنگ اسلامی تفأل و استخاره با قرآن سابقه کهنی دارد که اگر به عهد خود پیامبر(ص) نرسد، نمونه‌های تاریخی آن به قرن اول هجری می‌رسد.
حافظ خود به فال، اشارتی مثبت و امیدوارانه دارد. چنانکه می‌گوید:
به ناامیدی از این در مرو بزن فالی
بود که قرعه دولت به نام ما افتد
از غم هجر مکن ناله و فریاد که دوش
زده‌ام فالی و فریادرسی می‌آید
روز هجران و شب فرقت یار آخر شد
زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد
در روزگاران پیش از حافظ، فال زدن به شاهنامه و کتاب‌های دیگر(به قولی مثنوی) رسم بوده است؛ ولی پس از آنکه دیوان حافظ محرم اسرار و مقبول طبع همگان واقع شد، فقط با آن فال می‌زنند و از فال‌های درست درآمده‌ای که با دیوان حافظ گرفته‌اند، نمونه‌های تاریخی بسیاری نقل شده است که بسیار عجیب و موافق نیت فال‌گیرنده و خبر دهنده از غیب جهان و جهان غیب است. نظیر فالی که شاه طهماسب صفوی زده است، گویند انگشتری گرانبهای او گم شده بود و شاه، پریشان خاطر شده بود، برای تسلی خاطر و چاره‌جویی فالی با دیوان حافظ می‌زند. چنین می‌آید:
دلی که غیب‌نمای است و جام جم دارد
ز خاتمی که دمی گم شود، چه غم دارد
شاه از شدت مناسب آمدن فال، از سر حیرت، دست بر زانو می‌زند و در همین حال احساس می‌کند چیزی برجسته زیر دستش آمده است، جست‌وجو می‌کند و انگشتری را که در درزِ قبایش پنهان مانده بود، پیدا می‌کند. یا شاه عباس صفوی در آغاز کارش، پیش از آنکه همه ایالات و ولایات ایران را تصرف کند، عزم سفری نظامی به آذربایجان داشته است و چون اندک شک و تردیدی به خاطرش خطور می‌کند، روی به حافظ می‌آورد و چنین می‌آید:
عراق و فارس گرفتی به شعر خوش حافظ
بیا که نوبت بغداد و وقت تبریز است
شاه شگفت‌زده می‌شود و عزم خود را برای سفر یا لشکرکشی به تبریز جزم می‌کند و بعدها به اهمیت و تاریخ‌سازی آن فال پی می‌برد.
بخش دیگری از کتاب «حافظ خودمونی» به شیوه‌های رایج در فال گرفتن اشاره دارد. با وجود آنکه بسیاری از ما تفأل به دیوان حافظ را امری ساده می‌پنداریم، این سنت آداب خاصی میان اهل فن دارد که نویسندگان کتاب به بخشی از آن اشاره کرده‌اند: فال‌خوانی و انتخاب غزل فال، دارای آداب و شرایطی است. با کتابی که صفحه‌های آن پاره یا ناقص است، فال نمی‌گیرند. بیش از سه فال برای یک نفر، بی‌احترامی به حافظ است. فال‌خوان دیوان را مانند کتاب مقدسی در دست می‌گیرد، رو به قبله می‌نشیند، سپس نیت می‌کند.
پس از آنکه صاحب فال نیت کرد، فال‌خوان با سرِ انگشت معمولاً با چشمِ بسته، صفحه‌ای را نشان کرده و کتاب را باز می‌کند«غزلِ فال» اولین غزل در صفحه سمت راست است. اگر شروع غزل در صفحه قبل باشد، ورق زده و از آغاز می‌خواند. غزلی را که بلافاصله بعد از آن می‌آید، «شاهد فال» گویند. بیت اول و بعضی سوم و بعضی هفتم یا سه بیت اول آن را نیز به عنوان دنبال غزل اصلی به عنوان تکمیل آن می‌خوانند.
گفتنی است که اگر غزل منفی و ناامیدکننده باشد، گیرنده فال یا فال‌خوان چنین اظهار نظر می‌کند که فال راه نمی‌دهد. پر و بال زدن به غزل فال، به درجه ادب‌دانی، نکته‌دانی و هوش و هنر فال‌خوان بستگی دارد که بیتی را یا کلمه و تعبیری را برجسته کند یا به هر حال ربط اصلی فال را پیدا کند.
نسخه‌ای متفاوت از دیوان حافظ در کتابخانه ملیاز دیوان حافظ تا درخت کریسمس؛ نگاهی به حضور دیرینه «یلدا» در فرهنگ ایرانینشر خاموش کتاب «حافظ خودمونی» را در هزار نسخه در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: شعر شب یلدا حافظ شعر شب یلدا حافظ دیوان حافظ حافظ خود
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۵۲۳۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ممبینی: فردا درمورد پاداش تیم ملی فوتسال تصمیم می‌گیریم
دبیرکل فدراسیون فوتبال تایید کرد فردا درمورد پاداش بازیکنان تیم ملی فوتسال تصمیم‌گیری می‌شود.
به گزارش ایسنا، هدایت ممبینی، دبیرکل فدراسیون فوتبال، در حاشیه بازگشت کاروان تیم ملی فوتسال به ایران گفت: من هم این قهرمانی را به مردم ایران تبریک می‌گویم و همه عزیزان که زحمت کشیدند. این پتانسیل فوتسال را نشان داده که ما به امید خدا در شهریورماه که جام جهانی را در کشور ازبکستان داریم باعث شادی مردم شویم و فوتسال و فوتبال کشور را در سطح آسیایی و جهانی به نمایش بگذاریم تا استعدادهای ایرانی را در قالب تلویزیون دنیا نشان دهیم.
ممبینی درمورد این که رقابت بین تیم‌های ملی فوتسال در آسیا نزدیک شده گفت: با توجه به این که منطقه مرکزی آسیا سرمایه‌گذاری زیادی برای پیشرفت فوتبال و فوتسال داشته، همان‌طور که شما فرمودید چهار تیم از منطقه کافا به جام جهانی صعود کردند که برای منطقه ما باعث خشنودی است. خیلی از بازیکنان افغانستان هم در لیگ ما بازی می‌کنند، خیلی از مربیان ایرانی هم در لیگ‌های دیگر مربیگری می‌کنند. این نشان می‌دهد که فوتبال و فوتسال در کشور ما یک روند رو به رشدی را سپری می‌کند.
او درمورد سرمایه‌گذاری اسپانسرها در فوتبال و فوتسال ایران گفت: یکی از مشکلات ما بودجه‌ای است که فدراسیون فوتبال باید در اختیار بگیرد. فضای فوتبال به گونه‌ای است که باید اسپانسرینگ را بالا ببریم. در تمام دنیا تا زمانی که حق پخش تلویزیونی خیلی روشن نشود، شاید اسپانسرها هم رغبتی نداشته باشند که سرمایه‌گذاری کنند. ما باید این حق پخش را که خداراشکر در دولت جدید و در مجلس اتفاقات خوبی افتاده، امیدواریم با حل حق پخش در آینده روند رو به رشد را ادامه دهیم.
بازیکنان تیم ملی فوتسال پاداشی هم دریافت می‌کنند؟ ممبینی به این سوال پاسخ داد: در طول مسابقات یکسری پاداش‌هایی دادیم که شاید چشمگیر نبود اما فردا جلسه‌ای داریم که یکی در مورد پاداش بهتر برنامه‌ریزی کنیم. بحثی در فدراسیون فوتبال است که ما برای تمام تیم‌های‌مان این را داشته باشیم. تیم زیر ۱۸ سال بانوان ما هم قهرمان شد و دیگر تیم‌ها هم قهرمان شدند که امیدواریم با این پاداش‌ها زحمات آنها را جبران کنیم.
خرید VAR از شرکت چینی انجام نمی‌شود؟ ممبینی گفت: در این بحث تا یکسری اتفاقات نیفتد نمی‌توانیم اطلاعاتی بدهیم. هنوز کنسل نشده، یک شرکت چینی جدیدا به آن شرکت‌هایی که مورد تایید فیفا هستند اضافه شده و امیدواریم با مراوداتی که داریم این انجام شود.
انتهای پیام
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت